Podstawa programowa dzieli wymagania na ogólne i szczegółowe. Wymagania ogólne mają podstawowe znaczenie, gdyż syntetycznie ujmują nadrzędne cele kształcenia w nauczaniu matematyki. Wymagania szczegółowe odwołują się do ściśle określonych wiadomości i konkretnych umiejętności. Podstawa programowa zakada, e na poziomie podstawowym, w gimnazjum i pierwszej klasie szkoy ponadgimnazjalnej uczenie fizyki powinno odbywa si gwnie na poziomie jakociowym, natomiast w wersji rozszerzonej zakada gwnie uczenie ilociowe, z wykorzystaniem bardziej zaawansowanego jzyka matematycznego. 4. Rola matematyki w fizyce szkolnej Nowa podstawa programowa wprowadza zmiany w treściach nauczania historii takie jak: przeniesienie części zagadnień między zakresami, redukcja wybranych zagadnień historycznych i dodanie nowych, doprecyzowanie wybranych zagadnień (konkretne pojęcia, wydarzenia, postaci, miejsca, daty), wydłużenie narracji historycznej o lata 2004–2015, Podstawa programowa nauczania matematyki. Szkoła podstawowa. obowiązująca podstawa programowa dla klas 4–8 – plik pdf; Liceum i technikum. podstawa programowa Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum. Dz.U. z 2017 r., poz. 59, 949 i 2203 Strona główna Matura 2024 zmiany. Jakie wymagania obowiązują na egzaminie? W 2023 roku maturę w nowej formule po raz pierwszy zdawali absolwenci 4-letnich liceów, a 2024 przystąpią do niej absolwenci 5-letnich techników oraz szkół branżowych. Vk5H. Wydawnictwo Operon przygotowało dla wszystkich nauczycieli języka polskiego i matematyki propozycję związaną ze zmianami na maturze w przyszłym roku szkolnym. Wszyscy chętni poloniści i matematycy ze szkół ponadgimnazjalnych mogą już niebawem zapisać się na akcję, w ramach której pod koniec maja otrzymają dostęp do arkuszy maturalnych odpowiadających zasadom matury 2015!Wydawnictwo Operon od lat organizuje ogólnopolską Próbną Maturę z Operonem. Program jest bardzo wysoko oceniany zarówno przez dyrektorów szkół, jak i nauczycieli. Stąd oczywiste jest, że w związku ze zmianami wokół egzaminu dojrzałości w przyszłym roku, chcemy jeszcze bardziej wspierać szkoły w jak ważne jest dla Państwa poznać jak najwcześniej konstrukcję i treść przyszłorocznych arkuszy egzaminacyjnych. Dlatego przygotowaliśmy akcję specjalną, w ramach której jeszcze w tym roku szkolnym udostępnimy Państwu pierwsze arkusze, niezależnie od ogólnopolskiej, jesiennej Próbnej Matury z Operonem. Są one przeznaczone do wykorzystania w ramach pracy z klasami, które będą zdawały maturę 2015. Całkowicie do Państwa decyzji pozostawiamy termin wykorzystania arkuszy – w przeciwieństwie do Próbnej Matury, która ma bardzo konkretny harmonogram się z nowymi zasadami, w tym z pytaniami sformułowanymi zgodnie z wymogami CKE, wstępna diagnoza wiedzy, zaplanowanie pracy z uczniami w przyszłym roku – celów takiego rozwiązania jest sporo. Wierzymy, że jak co roku zaufają Państwo naszemu wydawnictwu i skorzystają z tej bezpłatnej pomocy, skierowanej do wszystkich chętnych – zarówno tych korzystających z naszych podręczników, jak i tych, którzy jeszcze tego nie robią. Babcia86 Posty: 8 Rejestracja: 24 lip 2015, o 12:19 Stara podstawa programowa - matura 2016 Moi drodzy pewnie jest tu sporo osób, które będą zdawać w maju 2016 maturę z biologii i chemii wg starej podstawy. Śledziłam kontrowersje związane z maturami w tym roku i doszłam do wniosku, że moglibyśmy spróbować wystosować petycję do CKE o możliwość WYBORU między starą a nową podstawą prog. Przyszło mi to do głowy, ponieważ pamiętam, że kiedy wchodziły nowe matury (pisałam maturę w 2005 roku jako pierwszy rocznik nowego systemu z gimnazjum), to rocznik ode mnie starszy miał do wyboru pisanie matury starej lub nowej - mimo że był to rocznik w ogóle nie przygotowany do tej formy egzaminów. Zatem jeśli podczas matur w 2004 był wybór między diametralnie różnymi formami egzaminu, mimo braku jakiegokolwiek przygotowania starszego roczniku, to dlaczego my nie moglibyśmy wybrać nowej podstawy programowej, która różni się tylko nieznacznie? Całość można solidnie umotywować wyrównaniem szans między zdającymi w tym samym czasie. Zrozumiałe jest, że CKE nie powinno narzucać wszystkim nowej podstawy programowej, bo wg prawa starsze roczniki nie były wg niej prowadzone. ALE nie widzę większych przeszkód w pozostawieniu możliwości wyboru. Co o tym sądzicie? Gdyby pod taką petycją podpisało się wiele osób myślę, że miałoby to sens i szanse powodzenia. Można też poprosić o opinię radcy prawnego, ale używając logicznego myślenia, to rozwiązanie powinno być w zgodzie z prawem oświatowym. randomlogin Posty: 3779 Rejestracja: 24 kwie 2010, o 12:11 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: randomlogin » 2 sie 2015, o 11:31 Nope. Nie da rady. Niemozliwe. Bez szans. Dlaczego?Babcia86 pisze:Można też poprosić o opinię radcy prawnego, ale używając logicznego myślenia, to rozwiązanie powinno być w zgodzie z prawem ci/wam/nam pieniedzy. Ustawa mowi wprost, ze ci ktorzy pisali po staremu, poprawiaja po staremu. Nie, ze MOGA po staremu. Tylko ze po prostu tak pisze:Przyszło mi to do głowy, ponieważ pamiętam, że kiedy wchodziły nowe matury (pisałam maturę w 2005 roku jako pierwszy rocznik nowego systemu z gimnazjum), to rocznik ode mnie starszy miał do wyboru pisanie matury starej lub nowej I wtedy taka opcje przewidywalo prawo. A teraz pisze:wystosować petycję do CKE o możliwość WYBORU między starą a nową podstawą prog. Jak wyzej - CKE nie ma tu nic do gadania. To nie jest ich decyzja. To musialaby byc petycja do poslow, senatorow, i prezydenta. Mowiac krotko - potrzebna jest zmiana ustawy. Jak ustawa bedzie zmieniona, to juz nie bedzie trzeba petycji do CKE - bo oni wtedy tez nie beda mieli nic do pisze:ALE nie widzę większych przeszkód w pozostawieniu możliwości wyboru. pisze: Gdyby pod taką petycją podpisało się wiele osób myślę, że miałoby to sens i szanse niezaleznie od tego ile osob sie podpisze. Jak zbierze sie 100 tys. podpisow, to mozna wyjsc z inicjatywa ustawodawcza. Ale badzmy szczerzy - taka liczba jest nierealna. Poza tym to tylko pomysl ustawy, nadal ktos by ja musial przeglosowac i podpisac. Babcia86 Posty: 8 Rejestracja: 24 lip 2015, o 12:19 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: Babcia86 » 2 sie 2015, o 14:06 Toś mnie pocieszył Ale nurtuje mnie jeszcze jedno, skoro:randomlogin pisze:Ustawa mowi wprost, ze ci ktorzy pisali po staremu, poprawiaja po staremu. Nie, ze MOGA po staremu. Tylko ze po prostu tak jest. to co w takim razie z tymi, którzy nie pisali tych matury nigdy i przystąpią do nich po raz pierwszy (wcześniej zdając z innych przedmiotów)? Widzę, że masz dobre rozeznanie w temacie - jak to widzisz? randomlogin Posty: 3779 Rejestracja: 24 kwie 2010, o 12:11 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: randomlogin » 2 sie 2015, o 14:19 Z ta czescia problem poczatkowo mialo samo CKE, i pierwsza ich interpretacja byla taka, ze pisanie po staremu liczy sie dla kazdego przedmiotu oddzielnie. Niestety ta wersja nie bardzo miala w czymkolwiek oparcie, wiec pomeczone troche po niedlugim czasie CKE doszlo do - jedynego slusznego - wniosku, ze nie ma to znaczenia. Jesli sie cokolwiek pisalo wczesniej, to i te podwyzszane przedmioty, i nowe przedmioty, ktore pisze sie pierwszy raz, pisane sa na starych zasadach. (EDIT: technicznie rzecz biorac nawet nie trzeba bylo ani razu po staremu matury pisac, bo ustawa mowi o absolwentach z latlt. - wiec jesli tylko skonczylo sie szkole, kiedy obowiazywaly stare zasady, to pisze sie na starych zasadach jeszcze przez pare lat.) randomlogin Posty: 3779 Rejestracja: 24 kwie 2010, o 12:11 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: randomlogin » 2 sie 2015, o 14:32 I przepis: Absolwenci, o których mowa w ust. 1, którzy w terminach określonych w ust. 1 nie przystąpili do egzaminu maturalnego, nie zdali egzaminu maturalnego, chcą podwyższyć wynik egzaminu maturalnego uzyskany z danego przedmiotu lub przedmiotów lub chcą przystąpić do egzaminu maturalnego z przedmiotu lub przedmiotów, z których wcześniej nie zdawali egzaminu maturalnego, przystępują do egzaminu maturalnego z danego przedmiotu lub przedmiotów na podstawie standardów wymagań, o których mowa w ust. 1, w okresie 5 lat szkolnych, licząc od końca roku szkolnego wymienionego w ust. 1. ust. 1 to mowiac po polsku (zaleznie od miejsca przywolania) absolwenci dla LO do 2013/14, dla technikum do 2014/15, a standardy wymagan to po prostu po staremu. randomlogin Posty: 3779 Rejestracja: 24 kwie 2010, o 12:11 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: randomlogin » 2 sie 2015, o 14:40 Ach, ale moze cie zainteresowac, ze na poziomie ustaw - czyli jedynym, na ktorym mozna cokolwiek ugrac - tez sa podejmowane proby robienia czegos. W piatek najblizszy zbierze sie sejmowa komisja edukacji, nauki i mlodziezy, z udzialem dyrektora CKE, minister EN, oraz zaproszonych kilku osob ze strony maturzystow, dokladnie w sprawie roznic poziomu w dwoch rownoleglych wersjach matury z chemii. A przy okazji takze tego, ze poprawkowicze nie maja centyli - a niektore uczelnie biora je pod uwage, co pozbawia na starcie kilkunastu punktow. Takie tam rzeczy. Niestety okres na to kiepski, bo tuz przed wyborami, a sa bardziej nosne tematy. No ale informuje, ze jest. Ludkowie chca nawet wyrazac poparcie jakas pikieta pod Sejmem w tym czasie. Szczegolow nie znam i znac nie chce, ale na pewno da sie tego dowiedziec. Babcia86 Posty: 8 Rejestracja: 24 lip 2015, o 12:19 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: Babcia86 » 2 sie 2015, o 14:43 Ale nie kumam tego ostatniego fragmentu - w okresie 5 lat szkolnych, licząc od końca roku szkolnego wymienionego w ust. 1." Od mojej matury minęło 10 lat. Chyba zapisy podobne temu wprowadzały zamęt w kwestii, czy po upływie 5 lat osoba, która zdała maturę ma ją zdawać w całości, czy tylko z interesujących ją przedmiotów. Ten temat już wyjaśniłam w CKE - wiem, że jeśli matura była zdana, to można swobodnie zdawać kolejne przedmioty lub poprawiać wybrane, bez powtarzania całej matury, nawet po upływie 10 lat. Ale jak w takim razie rozumieć ten zapis powyżej? Dzięki, dzięki - zainteresuję się tymi ruchami społecznymi randomlogin Posty: 3779 Rejestracja: 24 kwie 2010, o 12:11 Re: Stara podstawa programowa - matura 2016 Post autor: randomlogin » 2 sie 2015, o 14:54 Ale napisalem o jakim okresie mowa w ust. 1 - nie ma znaczenia kiedy ty konkretnie konczylas. Mi od matury minelo lat 7? Cos takiego. Ale i tak obejmuje mnie ten zapis. Przez 5 lat od 2013/14. Niezaleznie od tego, kiedy ja sam konczylem. Zametu w kwestii o ktorej mowisz zadnego nie bylo - jesli sie dotarlo do wlasciwego przepisu, to sytuacja byla jasna jak slonce. Tylko byly osoby, ktore chybialy i zamiast wlasciwy to czytaly przepis obok, ktory dotyczyl innej sytuacji, a gdzie mowa o 5 latach a po 5 pisania calosci od nowa faktycznie byla. 260 Odpowiedzi 49677 Odsłony Ostatni post autor: bedziedobrzeXd 14 wrz 2018, o 19:37 11 Odpowiedzi 17874 Odsłony Ostatni post autor: jenny11 17 sty 2016, o 01:11 18 Odpowiedzi 6121 Odsłony Ostatni post autor: sandi232 20 paź 2013, o 19:06 1 Odpowiedzi 1651 Odsłony Ostatni post autor: Sayto+ 4 lis 2021, o 15:10 0 Odpowiedzi 7448 Odsłony Ostatni post autor: Cappy 12 lut 2017, o 18:46 Kto jest online Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość W związku z komunikatem dyrektora CKE w sprawie listy lektur, określone zostały lektury obowiązujące wszystkich uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/2015. Na wcześniej wspomnianej liście znajduje się 61 pozycji. Na egzaminie z języka polskiego na poziomie podstawowym obowiązują 52 lektury (44 z literatury polskiej oraz 8 z literatury powszechnej), a na poziomie rozszerzonym obowiązuje dodatkowo 9 lektur (5 z literatury polskiej oraz 4 z literatury powszechnej).Liceum i technikum – lista lektur (Matura 2015) Zobacz jakie lektury obowiązują od 2015 roku! Poziom podstawowy Sofokles „Antygona” lub „Król Edyp” (wersja literacka lub spektakl teatralny) „Bogurodzica”, „Lament świętokrzyski” William Szekspir „Makbet” lub „Hamlet” Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny, psalmy Mikołaj Sęp Szarzyński – wybrane sonety Adam Mickiewicz – wybrane sonety i inne wiersze (w tym „Romantyczność), „Dziady” cz. III, Pan Tadeusz Juliusz Słowacki – wybrane wiersze Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff wybrane wiersze Cyprian Norwid – wybrane wiersze Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński wybrane wiersze Bolesław Prus „Lalka” Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i kara” lub „Łagodna” Joseph Conrad „Jądro ciemności” Stanisław Wyspiański „Wesele” Władysław Reymont „Chłopi” (tom I Jesień) Stefan Żeromski – wybrany utwór („Ludzie bezdomni”, „Wierna rzeka”, „Echa leśne” lub „Przedwiośnie”) Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie Bruno Schulz – wybrane opowiadanie Tadeusz Borowski – wybrane opowiadanie Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Ewa Lipska, Adam Zagajewski, Stanisław Barańczak – wybrane wiersze Miron Białoszewski – wybrane utwory wybrany dramat dwudziestowieczny z literatury polskiej (np. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Sławomira Mrożka lub Tadeusza Różewicza) wybrana powieść polska z XX lub XXI w. (np. „Granica” Zofii Nałkowskiej, „Solaris” Stanisława Lema, „Cudzoziemka” Marii Kuncewiczowej) wybrana powieść światowa z XX lub XXI w. (np. „Proces” Franza Kafki, „Dżuma” Alberta Camusa, „Imię róży” Umberto Eco) Poziom rozszerzony jak na poziomie podstawowym, a ponadto: Horacy – wybrane liryki Jan Kochanowski „Treny” (jako cykl poetycki), poezja barokowa (np. Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn) wybrany wiersz z romantycznej poezji europejskiej Juliusz Słowacki „Kordian” lub „Fantazy” Zygmunt Krasiński „Nie-Boska Komedia”, realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (np. „Ojciec Goriot” Honoriusza Balzaka, „Nana” Emila Zoli, „Pani Bovary” Gustawa Flauberta) Stanisław Ignacy Witkiewicz „Szewcy” Gustaw Herling-Grudziński – wybrane opowiadanie Michaił Bułhakow „Mistrz i Małgorzata” wybrana powieść lub zbiór opowiadań z XX lub XXI w. (np. Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Marii Kuncewiczowej, Stanisława Lema, Jerzego Pilcha, Olgi Tokarczuk) wybrana powieść (lub zbiory opowiadań) dwudziestowiecznych autorów z literatury światowej (np. Franza Kafki, Vladimira Nabokova, Alberta Camusa, Guntera Grassa, Umberto Eco, Johna Steinbecka) wybrane wiersze dwudziestowiecznych poetów polskich (innych niz na poziomie podstawowym) Dodatkowe utwory Poziom podstawowy wybór mitów „Dzieje Tristana i Izoldy” Miguel de Cervantes „Don Kichot” Jan Chryzostom Pasek „Pamiętniki” Ignacy Krasicki – wybrana satyra lub „Monachomachia” Adam Mickiewicz „Dziady” część IV Juliusz Słowacki „Kordian” Witold Gombrowicz „Ferdydurke” Irit Amiel – wybrane opowiadanie z tomu „Osmaleni” lub Hanna Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem” Gustaw Herling-Grudziński „Inny świat” Ryszard Kapuściński „Podróże z Herodotem” Biblia (wybrane psalmy, fragmenty: Pieśń nad Pieśniami, Księga Hioba, Apokalipsa św. Jana) Poziom rozszerzony wybrany esej Mieczysława Jastruna lub Zygmunta Kubiaka poświęcony kulturze antycznej Zbigniew Herbert – wybrany esej Dante Alighieri „Boska komedia” Czesław Miłosz – wybrany esej dziennik (np. Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Witolda Gombrowicza) inny esej autora polskiego (np. Kazimierza Wyki, Jana Błońskiego, Leszka Kołakowskiego, ks. Józefa Tischnera) wybrany reportaż autora polskiego (np. Ryszarda Kapuścińskiego, Hanny Krall, Henryka Grynberga) Jan Paweł II „Tryptyk Rzymski” Johann Wolfgang Goethe „Faust” Biblia (fragmenty Starego i Nowego Testamentu jako konteksty interpretacyjne dla lektury dzieł z innych epok) Poza tym w podstawie programowej znalazły się również wybrane filmy z twórczości polskich oraz zagranicznych reżyserów. Matematyka 2015 - stara matura - arkusz CKE w pliku pdf Matematyka - STARA MATURA 2015 - tutaj już teraz znajdziesz oficjalny arkusz CKE wersja C, zadania oraz rozwiązania (klucz odpowiedzi). Starą maturę z matematyki zdawali 5 maja uczniowie techników. Otrzymali inny arkusz CKE niż ich koledzy z liceów. Wszystkie zadania znadziecie na 30 Dany jest skończony ciąg, w którym pierwszy wyraz jest równy 444 , a ostatni jest równy 653. Każdy wyraz tego ciągu, począwszy od drugiego, jest o 11 większy od wyrazu bezpośrednio go poprzedzającego. Oblicz sumę wszystkich wyrazów tego ciąguMATEMATYKA - STARA MATURA - OPINIEMaturzyści dzielą się swoimi wersjami odpowiedzi na forach Jaki wam wyszedł wynik z ostatniego zadania ze starej matury - pyta ktoś na forum są bardzo różne: - Mi wyszła godzina, ale nie wiem czy dobrze - pisze maturzystka. - Mi tam wyszlo 1,13 [h] albo 1,17[h] ale nie jestem pewien co do tego zadania - odpowiada ziomek. Ola podaje zaś: - 5/6 godziny. Zadanie 1. (2 pkt) Skład organizmów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Wiele związków chemicznych występujących w komórce to makrocząsteczki, które składają się z monomerów połączonych ze sobą odpowiednimi wiązaniami. Na schemacie przedstawiono fragment makrocząsteczki, w której zaznaczono rodzaj wiązania chemicznego występującego między monomerami fragmentu tej cząsteczki. a)Podaj nazwę wiązania chemicznego zaznaczonego na schemacie, a także nazwę monomerów połączonych tym wiązaniem. Nazwa wiązania: Nazwa monomerów: b)Spośród wymienionych związków chemicznych wybierz ten, w którym występują przedstawione na schemacie wiązania chemiczne. Podkreśl nazwę tego związku. celuloza skrobia kolagen fosfolipidy kwas deoksyrybonukleinowy Zadanie 2. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące porównania komórki prokariotycznej i eukariotycznej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. W niektórych strukturach komórek eukariotycznych występują rybosomy bardzo podobne do tych, które są obecne w komórkach prokariotycznych. P F 2. Jądra komórkowe obecne w komórkach prokariotycznych są mniejsze niż występujące w komórkach eukariotycznych. P F 3. Zarówno u prokariontów, jak i eukariontów występują struktury wewnątrzkomórkowe otoczone podwójną błoną. P F Zadanie 3. (1 pkt) Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie charakteryzowały enzymy. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Enzymy występują (we wszystkich żywych komórkach / wyłącznie w komórkach o dużej aktywności metabolicznej). Aktywność enzymów (zależy / nie zależy) od pH środowiska. Enzymy (podwyższają / obniżają) energię aktywacji reakcji. Zadanie 5. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Mucyny, które są glikoproteinami, występują w ślinie ludzkiej wydzielanej przez komórki nabłonkowe ślinianek. Glikoproteiny powstają w procesie glikozylacji, polegającej na tym, że podczas modyfikacji potranslacyjnej do łańcuchów polipeptydowych dołączane są fragmenty cukrów. Spośród wymienionych struktur komórkowych (1–6) wybierz tylko te, które biorą bezpośredni udział w syntezie i wydzielaniu mucyn przez komórki ślinianek. Uporządkuj wybrane struktury w kolejności ich udziału w procesie powstawania tych substancji. jąderko mitochondrium aparat Golgiego pęcherzyki ulegające fuzji z lizosomami siateczka wewnątrzplazmatyczna szorstka pęcherzyki ulegające fuzji z błoną komórkową Zadanie 7. (1 pkt) Fotosynteza Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Przeprowadzono eksperyment, którego celem było ustalenie substratu będącego źródłem tlenu wydzielanego podczas fotosyntezy. W doświadczeniu wykorzystano ciężki izotop tlenu: 18O. Doświadczenie przeprowadzono na dwóch próbach, w których zastosowano: w próbie 1. – wodę z izotopem tlenu w próbie 2. – dwutlenek węgla wzbogacony izotopem tlenu. Po przeprowadzeniu doświadczenia w obu próbach stwierdzono obecność izotopu, ale w różnych produktach fotosyntezy – co przedstawiono uproszczonymi równaniami zapisanymi poniżej. Legenda: ciężki izotop tlenu 18O oznaczono symbolem O*. próba 1. CO2 + 2H2O* → [CH2O] + O2* próba 2. CO2* + 2H2O → [CH2O*] + O2 Na podstawie: Biologia, red. Campbell, Poznań 2012. Na podstawie przedstawionego doświadczenia sformułuj wniosek, w którym określisz substrat stanowiący źródło tlenu wydzielanego podczas fotosyntezy. Zadanie 8. (2 pkt) Fotosynteza Podaj/wymień Procesy zachodzące podczas fotosyntezy polegają na przekształcaniu energii świetlnej w energię chemiczną zgromadzoną w związkach organicznych. a)Uporządkuj wymienione procesy (A–E) zachodzące podczas fotosyntezy, zgodnie z kolejnością ich zachodzenia. Zapisz ich oznaczenia literowe we właściwej sekwencji. synteza trioz absorbcja światła przez chlorofil synteza heksoz synteza ATP i NADPH2 wzbudzanie elektronów chlorofilu b)Podaj czynnik środowiskowy, który ogranicza występowanie organizmów fotosyntetyzujących w morzach i oceanach na głębokości poniżej 100 m. Zadanie 10. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Dokonano obserwacji mikroskopowej żywych komórek skórki liścia spichrzowego cebuli umieszczonych w 5% roztworze sacharozy i obserwacji takich samych komórek umieszczonych w wodzie wodociągowej. Zaobserwowano, że – w porównaniu z komórkami umieszczonymi w wodzie wodociągowej – ściany komórek umieszczonych w roztworze sacharozy nie zmieniły kształtu, natomiast protoplast uległ obkurczeniu. Wyjaśnij, dlaczego objętość protoplastu uległa zmianie, a kształt opisanych komórek pozostał niezmieniony. Objętość protoplastu: Kształt komórek: Zadanie 11. (2 pkt) Fizjologia roślin Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Mechanizm działania komórek szparkowych związany jest z przemieszczaniem się jonów i związków organicznych między komórkami szparkowymi i epidermalnymi. Zwłaszcza zmiany stężenia jonów K+, które wpływają na stopień uwodnienia cytoplazmy, są ściśle powiązane ze stanami otwarcia lub zamknięcia szparki. Stwierdzono, że wzrost stężenia K+ skutkuje zwiększeniem uwodnienia cytoplazmy komórek szparkowych. W tabeli poniżej przedstawiono zawartość jonów potasu w komórkach aparatu szparkowego bobu. Na podstawie: H. Marschner, Marschner's Mineral Nutrition of Higher Plants, Academic Press Elsevier, 2012. a)Uzupełnij tabelę, wykorzystując określenia podane w nawiasach – tak, aby ilustrowała ona poprawną zależność występującą w aparatach szparkowych. Zawartość jonów K+ /aparat szparkowy (10-14 mol) Objętość komórek szparkowych (mniejsza, większa) Stan aparatu szparkowego (otwarty, zamknięty) 424 20 b)Wyjaśnij, w jaki sposób zmniejszenie stopnia rozwarcia szparek wpływa na utrzymanie zrównoważonej gospodarki wodnej rośliny, w sytuacji zmniejszonej dostępności wody w podłożu. Zadanie 12. (1 pkt) Nasienne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na rysunku przedstawiono kwiaty roślin okrytonasiennych: A – kwiat trawy ze zredukowanym okwiatem, oraz B – kwiat czyśćca (jasnotowate) z okwiatem zróżnicowanym na kielich i koronę. Podaj, który z kwiatów – A czy B – jest wiatropylny. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając jedną widoczną na rysunku cechę budowy, będącą przystosowaniem do wiatropylności. Zadanie 13. (1 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Kapusta czerwona ma liście fioletowe. Za barwę są odpowiedzialne antocyjany – barwniki znajdujące się w soku komórkowym, w komórkach skórki liścia. Przeprowadzono doświadczenie, w którym trzy kilkumilimetrowe skrawki skórki z liścia kapusty umieszczono na szkiełkach podstawowych: I. – w kropli kwasu octowego II. – w kropli zasady amonowej III. – w kropli wody destylowanej. Zaobserwowano, że skrawki skórki liścia kapusty umieszczone w kwasie octowym zmieniły barwę na czerwoną, a w roztworze zasady amonowej – na zielono-niebieską. Natomiast skrawki umieszczone w wodzie destylowanej nie zmieniły barwy i pozostały fioletowe. Sformułuj problem badawczy odpowiadający przedstawionemu doświadczeniu. Zadanie 15. (3 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Układ pokarmowy i żywienie Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie W celu zbadania, czy trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię, przygotowano dwie probówki z wodnym roztworem skrobi, przy czym w obu probówkach zapewniono środowisko lekko zasadowe. Do pierwszej probówki dodano zmieloną surową trzustkę zwierzęcą (zestaw 1), a do drugiej – taką samą porcję zmielonej trzustki ugotowanej (zestaw 2). Do każdej z probówek dodano po kilka kropli płynu Lugola (wodny roztwór jodu w jodku potasu). Skrobia pod wpływem tego odczynnika zabarwia się na kolor ciemnoniebieski. Nieco krótsze łańcuchy dekstryn barwią się na kolor fioletowy, jeszcze krótsze – barwią się na kolor czerwono-brunatny. Krótkie łańcuchy cukrowe nie reagują z płynem Lugola. a)Określ, który zestaw – 1 czy 2 – jest próbą badawczą. Odpowiedź uzasadnij. b)Przedstaw zmiany zachodzące podczas doświadczenia, na podstawie których można stwierdzić, że trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię. W odpowiedzi uwzględnij badany proces. c)Wyjaśnij, dlaczego w tym doświadczeniu zapewniono lekko zasadowe środowisko mieszaniny w probówkach. Zadanie 16. (2 pkt) Układ hormonalny Podaj/wymień Hormony to substancje chemiczne, które regulują metabolizm komórek, tkanek i narządów. Większość hormonów syntetyzowana jest przez komórki gruczołów dokrewnych, ale niektóre syntetyzowane są przez komórki nerwowe. Na schematach A i B przedstawiono oba typy komórek, a poniżej podano przykłady hormonów wydzielanych przez te komórki. glukagon kortyzol oksytocyna wazopresyna Spośród wymienionych powyżej nazw hormonów: a)wybierz i wpisz w wyznaczone miejsca pod schematami A i B po jednym przykładzie hormonu, którego sposób wydzielania ilustruje ten schemat. b)wypisz nazwy tych dwóch hormonów, których działanie prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Zadanie 17. (1 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Układ krążenia Podaj/wymień Na schemacie przedstawiono trzy obrazy mikroskopowe próbki krwi pacjenta po dodaniu do niej określonych przeciwciał. Badanie wykonano w celu oznaczenia grupy krwi pacjenta. Podaj grupę krwi, którą ma badany pacjent. W odpowiedzi uwzględnij układ grupowy krwi AB0 oraz czynnik Rh. Grupa krwi pacjenta: Zadanie 18. (3 pkt) Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na schemacie przedstawiono poziom przeciwciał w surowicy krwi w pierwotnej odpowiedzi immunologicznej (po podaniu w szczepionce antygenu) i we wtórnej odpowiedzi immunologicznej (po ponownym podaniu tego samego antygenu). a)Oceń, czy poniższe stwierdzenia są właściwą interpretacją informacji przedstawionych na wykresie. Zaznacz T (tak), jeśli są, albo N (nie) – jeśli nie są. 1. Przeciwciała w surowicy krwi pojawiają się po upływie kilku dni od pierwszego podania antygenu w szczepionce. T N 2. Ponowne podanie antygenu skutkuje spadkiem poziomu przeciwciał w surowicy krwi. T N 3. Po ponownym podaniu antygenu szczytowy poziom przeciwciał w surowicy krwi jest osiągany szybciej niż po pierwszym podaniu antygenu. T N b)Wyjaśnij przyczynę różnicy w czasie upływającym od podania antygenu do rozpoczęcia produkcji przeciwciał – w obu typach odpowiedzi immunologicznej. c)Wśród rodzajów odporności wymienionych poniżej podkreśl trzy, które opisują przedstawioną odpowiedź immunologiczną. swoista nieswoista wrodzona nabyta czynna bierna Zadanie 19. (1 pkt) Prokarionty Metody badawcze i doświadczenia Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przeprowadzono test, który miał określić wpływ danego antybiotyku na pewien szczep bakterii. Uproszczony opis testu i jego wyników przedstawiono poniżej. Z jednej komórki bakteryjnej wyhodowano kolonię bakterii oznaczoną na rysunku cyfrą 1. Z pojedynczych komórek bakterii pobranych z kolonii 1. wyhodowano trzy kolonie oznaczone cyfrą 2. Z pojedynczych bakterii pochodzących z kolonii 2. uzyskano dziewięć kolonii oznaczonych na rysunku cyfrą 3. Następnie bakterie każdej z tych kolonii poddano działaniu tego samego antybiotyku i w takim samym stężeniu. Bakterie wszystkich kolonii zginęły – z wyjątkiem kolonii 3H. Określ prawdopodobną przyczynę uzyskania przedstawionych wyników. W odpowiedzi uwzględnij podłoże genetyczne tego zjawiska. Zadanie 20. (2 pkt) Stawonogi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Stadium larwalne występuje w rozwoju osobniczym zwierząt, które składają jaja o ilości żółtka niewystarczającej do pełnego rozwoju od zarodka do imago, czyli postaci dojrzałej płciowo. Jednym z czynników ograniczających wzrost roślinożernych owadów jest dostępność azotu zawartego w pokarmie roślinnym. Stwierdzono, że zawartość azotu w liściach babki lancetowatej spada, gdy zwiększa się zawartość CO2 w powietrzu. Na wykresie przedstawiono wzrost larw motyla Junonia coenia żerujących na babce lancetowatej, rosnącej w warunkach normalnego i podwyższonego stężenia CO2 w powietrzu. a)Wyjaśnij, uwzględniając podane informacje, dlaczego przy różnym stężeniu CO2 w powietrzu masy ciała larwy Junonia coenia się różnią. b)Przedstaw rolę stadium larwalnego w cyklu rozwojowym owada. Zadanie 21. (3 pkt) Parzydełkowce Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Parzydełkowce są wodnymi dwuwarstwowymi zwierzętami tkankowymi. Dorosłe postaci (polip i meduza) mają zróżnicowane rozmiary – od rozmiarów kilkumilimetrowych do kilkumetrowych. Zwierzęta te nie mają układu krwionośnego, wydalniczego ani oddechowego. Poniżej przedstawiono schemat budowy mikroskopowej fragmentu ściany ciała stułbi – przedstawiciela parzydełkowców. a)Określ, którą cyfrą – 1 czy 2 – oznaczono na schemacie epidermę (ektodermę). Odpowiedź uzasadnij. b)Podaj nazwy dwóch etapów trawienia pokarmu i określ ich lokalizację w organizmie parzydełkowców. Nazwa etapu I: Lokalizacja: Nazwa etapu II: Lokalizacja: c)Wyjaśnij, dlaczego parzydełkowce, nawet te o dużych rozmiarach ciała, nie mają narządów służących do wymiany gazowej. Zadanie 23. (2 pkt) Ekspresja informacji genetycznej Podaj/wymień Na schemacie przedstawiono strukturę fragmentu genu β-globiny. a)Określ wielkość produktu transkrypcji przedstawionego fragmentu genu β-globiny, wyrażając ją liczbą zasad azotowych. b)Podaj cechę przedstawionego genu, która umożliwia rozpoznanie, że jest to gen występujący w DNA jądrowym komórek eukariotycznych. Zadanie 24. (1 pkt) Dziedziczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na chromosomie 22 położony jest gen akrozyny – białka, które umożliwia plemnikowi przeniknięcie do komórki jajowej i jej zapłodnienie. Mutacja w tym genie powoduje męską niepłodność. Na tym samym chromosomie zlokalizowany jest także gen TP53, którego mutacja jest przyczyną genetycznie uwarunkowanego zespołu predyspozycji do nowotworów. Oceń, czy informacje dotyczące mechanizmu dziedziczenia genu akrozyny są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Gen akrozyny jest sprzężony z płcią. P F 2. W komórkach somatycznych kobiet obecne są dwa allele genu akrozyny. P F 3. Nosicielem mutacji w genie akrozyny może być wyłącznie mężczyzna. P F Zadanie 25. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij U pewnego gatunku owada, dominujący allel genu (B) zlokalizowany na chromosomie płci X koduje białko niezbędne w procesie kariokinezy. Allel recesywny tego genu (b) w stanie homozygotycznym wywołuje efekt letalny. Samice tych owadów mają parę chromosomów płci XX, a samce – XY. Określ prawdopodobieństwo urodzenia się żywego potomstwa heterozygotycznej samicy i zdrowego samca. Uzasadnij odpowiedź − zapisz krzyżówkę genetyczną. Prawdopodobieństwo urodzenia się żywego potomstwa: %. Zadanie 26. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono kariotyp prawidłowej gamety pewnego owada, a poniżej – kariotypy dwóch zmutowanych gamet: 1. i 2. a)Opisz różnicę między gametami zmutowanymi (1. i 2.) a gametą prawidłową. Gameta 1.: Gameta 2.: b)Podaj przyczynę mutacji, która doprowadziła do powstania gamet 1. i 2. Zadanie 27. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Skrzyżowano dwie karłowate rośliny pewnego gatunku: jedna z nich miała kwiaty czerwone, a druga – kwiaty białe. W pokoleniu potomnym wszystkie rośliny miały kwiaty różowe. Wśród nich 75% stanowiły rośliny karłowate, a 25% – rośliny wysokie. Uwaga: poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania polecenia 27b). Między allelami genu mogą występować podane niżej formy dominacji (I–III): I. Dominacja całkowita – u heterozygot cechy warunkowane przez allel dominujący ujawniają się w pełni. II. Dominacja niecałkowita – u heterozygot cechy warunkowane przez allel dominujący ujawniają się tylko częściowo. III. Kodominacja (współdominowanie) – u heterozygot ujawniają się cechy warunkowane przez obydwa allele. a)Uzupełnij poniższą legendę – wpisz obok literowych oznaczeń alleli warunkowane przez nie warianty cech. Następnie, na podstawie tej legendy, zapisz genotypy form rodzicielskich. Zastosuj litery: A i a – na określenie alleli warunkujących wysokość roślin B i b – na określenie alleli barwy kwiatów. Legenda: A – allel warunkujący a – allel warunkujący B – allel warunkujący b – allel warunkujący Genotypy rodziców: b)Określ, które z wymienionych powyżej form dominacji (I–III) występują między allelami warunkującymi wysokość roślin przedstawionego gatunku: allelami warunkującymi barwę kwiatów tych roślin: Zadanie 28. (1 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Analizowano sposób dziedziczenia trzech cech u pewnej rośliny. Każda cecha warunkowana jest jednym genem. Wykonano odpowiednie dwugenowe krzyżówki, a ich wyniki zamieszczono w tabeli. Genotypy rodziców AaBb x aabb AaDd x aadd Genotypy potomstwa i liczba osobników potomnych AaBb – 102 AaDd – 179 Aabb – 103 Aadd – 18 aaBb – 98 aaDd – 22 aabb – 97 aadd – 181 Na podstawie analizy wyników z tabeli podaj, która para genów jest sprzężona. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 29. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Pęcherz pławny to cienkościenny, błoniasty narząd występujący u wielu ryb, pełniący funkcję narządu hydrostatycznego. W rozwoju zarodkowym pęcherz pławny ryb, jak i płuca płazów, rozwijają się z uchyłka gardzieli. a)Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Pęcherz pławny ryb i płuca płazów są przykładem dryfu genetycznego. konwergencji. dywergencji. koewolucji. b)Wybierz i zaznacz w tabeli odpowiedź A albo B, która jest poprawnym dokończeniem poniższego zdania, oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–4. Pęcherz pławny ryb i płuca płazów to narządy A. analogiczne, ponieważ 1. mają cienkościenną błoniastą strukturę. 2. pełnią odmienne funkcje w organizmie. B. homologiczne, 3. występują u różnych gromad kręgowców. 4. rozwijają się z tych samych struktur zarodkowych Zadanie 30. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj/wymień Prawdopodobnie pierwotne ssaki mogły odbierać promieniowanie ultrafioletowe za pomocą specjalnych receptorów, jednak większość zwierząt utraciła tę zdolność. Zespół naukowców University College w Londynie, badający arktyczne renifery, dowiódł, że zwierzęta te widzą niedostrzegalne dla ludzkiego oka promieniowanie ultrafioletowe (UV). Dzięki temu mają możliwość dostrzeżenia struktur, które pochłaniają ultrafiolet, np. porostów, moczu wilków. Na podstawie: Hodge, Oczy Rudolfa, „Świat Nauki”, nr 10, 2011. a)Podaj nazwę rodzaju doboru, który doprowadził do utrwalenia się zdolności widzenia ultrafioletu przez renifery. b)Określ znaczenie przystosowawcze utrwalenia się zdolności widzenia ultrafioletu przez renifery. Zadanie 31. (2 pkt) Ekologia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Informacja do zadań 31.−32. Na małej bezludnej wyspie Hirta, na której brak dużych drapieżników, ekolodzy od wielu lat prowadzili badania populacji zdziczałych owiec rasy Soay. Zajmowali się monitorowaniem liczebności całej populacji oraz określaniem, ile spośród wszystkich młodych owiec wydaje na świat potomstwo. Wyniki badań przedstawiono w tabeli. Liczebność populacji owiec Soay Odsetek młodych owiec wydających na świat potomstwo 200 80 250 71 300 62 350 50 400 40 450 30 500 20 550 13 Na podstawie: Biologia, red. Campbell, Poznań 2012. Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy przedstawiający odsetek młodych owiec wydających na świat potomstwo w zależności od liczebności populacji owiec na wyspie Hirta. Zadanie 32. (1 pkt) Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Informacja do zadań 31.−32. Na małej bezludnej wyspie Hirta, na której brak dużych drapieżników, ekolodzy od wielu lat prowadzili badania populacji zdziczałych owiec rasy Soay. Zajmowali się monitorowaniem liczebności całej populacji oraz określaniem, ile spośród wszystkich młodych owiec wydaje na świat potomstwo. Wyniki badań przedstawiono w tabeli. Liczebność populacji owiec Soay Odsetek młodych owiec wydających na świat potomstwo 200 80 250 71 300 62 350 50 400 40 450 30 500 20 550 13 Na podstawie: Biologia, red. Campbell, Poznań 2012. Sformułuj zależność wynikającą z przedstawionych danych oraz wyjaśnij jej przyczynę. W odpowiedzi uwzględnij jeden czynnik wewnątrzpopulacyjny. Zadanie 33. (3 pkt) Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na dużych głębokościach oceanicznych, które uważano za całkowicie pozbawione życia z powodu ekstremalnych warunków, w tym braku światła, odkryto kominy hydrotermalne występujące wokół źródeł gorącej wody, bogatej w siarczki. Okazało się, że w tych miejscach powstają bogate ekosystemy. Teren wokół nowo powstającego komina zasiedlają bakterie chemosyntetyzujące, które uzyskują niezbędną im energię przez utlenianie H2S. Następnie pojawiają się odżywiające się bakteriami małże, ślimaki i kraby. Niektóre z nich żyją w symbiozie z bakteriami chemosyntetyzującymi, podobnie jak osiadłe wieloszczety – rurkoczułkowce. Te ostatnie tworzą gęste „zarośla” długich rurek. Kraby i ryby ogryzają wystające z rurek gałązki skrzelowe, które odrastają dzięki regeneracji. Wyższe piętro drapieżników tworzą ośmiornice, ukwiały i wiele gatunków ryb. Szczątki organizmów są zjadane przez kraby i niektóre mięczaki. Na podstawie: D. Walicka, A. Gójska, Kominy hydrotermalne – środowisko występowania organizmów żywych, „Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych”, nr 41, 2009. a)Przedstaw rolę opisanych bakterii w biocenozie występującej w pobliżu kominów hydrotermalnych. b)Określ, jaki rodzaj sukcesji ekologicznej (pierwotna czy wtórna) został opisany w tekście. Odpowiedź uzasadnij. c)Podaj jeden poziom troficzny, na którym występują opisane kraby. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 34. (2 pkt) Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W restytucji ekologicznej (procesie odtwarzania zniszczonych siedlisk i ekosystemów) wykorzystuje się dwie strategie: bioremediację i wspomaganie biologiczne. Bioremediacja polega na użyciu różnych organizmów do usuwania zanieczyszczeń środowiska, natomiast we wspomaganiu biologicznym organizmy wykorzystuje się w celu wprowadzenia niezbędnych substancji do zdegradowanych środowisk. Jednym z przykładów restytucji jest stosowanie roślin bobowatych (motylkowatych) jako nawozu zielonego na glebach zubożonych przez przemysł wydobywczy. Na podstawie: Biologia, red. Campbell, Poznań 2012. a)Wyjaśnij, uwzględniając charakterystyczną właściwość stosowanych roślin, czy opisany przykład użycia roślin bobowatych należy zaliczyć do bioremediacji, czy – do wspomagania biologicznego. b)Oceń, czy działania przedstawione w tabeli są przykładami restytucji ekologicznej. Zaznacz T (tak), jeśli działanie jest przykładem restytucji ekologicznej, albo N (nie) – jeśli nim nie jest. 1. Wykorzystanie zdolności drobnoustrojów do degradacji zanieczyszczeń ropopochodnych. T N 2. Stosowanie organizmów wskaźnikowych do określenia stopnia skażenia środowiska. T N 3. Uprawa roślin mających zdolność do kumulacji w swoich tkankach metali ciężkich. T N

matura 2015 stara podstawa programowa